Europaleta to znacznie więcej niż prosty nośnik ładunku. Stanowi ona fundamentalny element współczesnego łańcucha dostaw, umożliwiając efektywny i znormalizowany przepływ towarów na skalę międzynarodową. Wymiary europalet i ich wszechobecność w transporcie i magazynowaniu nie są przypadkowe, lecz wynikają z precyzyjnie określonych standardów i funkcjonalności. Zrozumienie specyfiki palet EPAL, ich rodzajów, oznaczeń oraz zasad obrotu jest kluczowe dla profesjonalistów z branży TSL (Transport-Spedycja-Logistyka).
Czym jest europaleta?
Definicja europalety obejmuje palety wymienne, produkowane zgodnie ze ściśle określonymi normami, co gwarantuje ich jednolitość wymiarową i jakościową. Głównym celem wprowadzenia standaryzacji było usprawnienie międzynarodowej wymiany towarowej poprzez zapewnienie kompatybilności palet z infrastrukturą transportową – środkami transportu, takimi jak naczepy ciężarowe, oraz systemami magazynowymi, w tym regałami wysokiego składowania.
Kluczowe regulacje techniczne dla europalet określają między innymi norma UIC 435-2, detalizująca warunki produkcji, oraz norma europejska PN-EN 13698-1, precyzująca wymiary palet płaskich. Historycznie, Międzynarodowy Związek Kolei (UIC) odegrał pionierską rolę w procesie standaryzacji.
Współcześnie, European Pallet Association (EPAL), założone w 1991 roku, przejęło wiodącą funkcję w zakresie nadzoru nad jakością i licencjonowania produkcji palet sygnowanych znakiem EPAL. Należy również podkreślić obligatoryjność obróbki fitosanitarnej, zgodnej ze standardem ISPM 15 (International Standards For Phytosanitary Measures No. 15), dla palet wykorzystywanych w międzynarodowym obrocie handlowym.
Proces ten, najczęściej polegający na obróbce termicznej (HT – Heat Treatment), ma na celu eliminację szkodników drewna.
Sprawdź również: Jak dbać o bezpieczeństwo podczas cofania i manewrów dużym pojazdem?
Wymiary europalet – standardowe parametry techniczne
Standardowe wymiary europalety, identyfikowanej jako EUR 1 lub EPAL 1, charakteryzują się precyzyjnie zdefiniowanymi parametrami. Jej nominalne wymiary wynoszą długość 1200 mm, szerokość 800 mm oraz wysokość 144 mm. Producenci muszą zachować ścisłe tolerancje wymiarowe: ±3 mm dla długości i szerokości oraz +7mm/-0mm dla wysokości.
Wymiary i konstrukcja europalety opierają się na wykorzystaniu określonych gatunków drewna, takich jak sosna czy świerk, które musi być odpowiednio wysuszone. Masa europalety oscyluje wokół 25 kg, co jest istotnym parametrem przy obliczaniu całkowitej masy ładunku. Składa się ona z jedenastu desek górnych, dziewięciu wsporników oraz siedemdziesięciu ośmiu specjalnych gwoździ, wbitych według ściśle określonego wzoru.
Charakterystyczne są również skosy w czterech rogach oraz fazowanie krawędzi fazowanych prowadnic desek dennych, ułatwiające operowanie wózkami widłowymi.
Sprawdź również: Europalety EPAL na co dzień. SAS Group
Nośność europalet – kluczowe parametry
Zasadniczym parametrem jest nośność palety. Nośność dynamiczna, określająca maksymalne obciążenie palety podczas jej przemieszczania, wynosi standardowo 1500 kg przy równomiernym rozłożeniu ładunku. Nośność statyczna, czyli maksymalne obciążenie palety spoczywającej na płaskiej, stabilnej powierzchni, sięga 4000 kg.
Istotna jest również nośność w regale (tzw. racking load), która dla standardowej europalety wynosi około 1000 kg i definiuje maksymalne obciążenie, jakie paleta może przenieść, opierając się na belkach regałowych. Profesjonaliści muszą pamiętać, że faktyczna nośność może ulec obniżeniu w zależności od stanu technicznego palety oraz sposobu rozmieszczenia na niej ładunku.
Zastosowanie europalet – inne typy dostępne na rynku
Chociaż standard 1200 x 800 mm dominuje w transporcie i magazynowaniu, system EPAL obejmuje również inne typy palet, dostosowane do specyficznych potrzeb. Przykładem jest paleta EPAL 2 (1200 na 1000 mm) czy EPAL 3 (1000×1200 mm), a także półpaleta EPAL 6 (800×600 mm).
Ponadto, na rynku funkcjonują palety specjalistyczne, takie jak metalowe palety skrzyniowe typu Gitterbox czy palety CP dedykowane przemysłowi chemicznemu, które jednak rządzą się odrębnymi standardami. Znajdują zastosowanie w wielu branżach, od spożywczej po farmaceutyczną.
Sprawdź również: Optymalizacja kosztów w firmie transportowej – jak mądrze zmniejszyć koszty firmy?
Czym się charakteryzują oryginalne europalety?
Rozpoznanie oryginalnej, certyfikowanej przez EPAL europalety umożliwia system charakterystycznych oznaczeń. Palety EPAL posiadają wytłoczony znak „EPAL w owalu” na wszystkich czterech zewnętrznych wspornikach (lub co najmniej na lewym i prawym). Na środkowym wsporniku umieszcza się numer licencji producenta, rok oraz miesiąc produkcji europalety.
Obligatoryjny jest również znak obróbki ISPM 15, zawierający symbol HT, kod kraju oraz numer rejestracyjny jednostki certyfikującej. Dodatkowo, oryginalne palety EPAL posiadają metalową klamrę kontrolną. W przypadku palet naprawianych przez licencjonowany zakład, wbija się specjalny gwóźdź naprawczy EPAL.
Starsze palety lub te produkowane na licencji UIC mogą nosić znak „EUR w owalu” (zazwyczaj na prawym wsporniku), oznaczenie kolei (np. DB, PKP Cargo), kod producenta oraz datę produkcji. Obecność i kompletność tych oznaczeń świadczy o autentyczności i zgodności palety ze standardami.
Relacja standardów EUR i EPAL – kwestia wymienialności
Zrozumienie relacji między standardami EUR lub EPAL jest kluczowe w kontekście wymienialności palet. Początkowo, standaryzację palet EUR nadzorował Międzynarodowy Związek Kolei (UIC). W 1991 roku powstało European Pallet Association (EPAL), które wprowadziło bardziej rygorystyczny system licencjonowania, audytów i kontroli jakości.
Na przestrzeni lat, a szczególnie w okresie około 2013-2017, doszło do formalnego rozłamu między UIC a EPAL. EPAL argumentowało tę decyzję niewystarczającą kontrolą jakości i niedostateczną walką z podróbkami w systemie UIC. Konsekwencją tego rozłamu jest fakt, że palety EUR wyprodukowane po tej dacie bez licencji EPAL mogą nie być akceptowane w otwartym poolu paletowym EPAL.
Zasady naprawy również są precyzyjnie określone: palety EPAL mogą być naprawiane wyłącznie przez licencjonowane zakłady, przy użyciu standaryzowanych komponentów i oznaczane specjalnym gwoździem naprawczym. Dla palet EUR (UIC) zasady naprawy określa norma UIC 435-4.
Sprawdź również: Palety drewniane – stary wynalazek, nowoczesne zastosowanie
Ile kosztuje europaleta w Polsce?
Cena europalet jest determinowana przez szereg czynników. Podstawowym rozróżnieniem jest podział na nowe palety i palety używane. W przypadku palet używanych, istotna jest ich klasa jakości (np. I gatunek – jasne, bez uszkodzeń; II gatunek – ciemniejsze, z dopuszczalnymi śladami zużycia).
Posiadane certyfikaty (EPAL, poświadczenie obróbki IPPC) również wpływają na wartość. Znaczenie ma wolumen zamówienia – więksi odbiorcy mogą liczyć na rabaty ilościowe. Nie bez wpływu pozostają bieżące koszty surowca (drewna) oraz koszty produkcji.
Orientacyjnie, nowa paleta EPAL może kosztować od 50 do 70 PLN netto, natomiast używana paleta EPAL I klasy to wydatek rzędu 35-50 PLN netto, przy czym należy pamiętać o zmienności tych cen. Alternatywą dla zakupu są systemy poolingu paletowego, gdzie przedsiębiorstwa wynajmują palety od operatora zarządzającego ich obiegiem.
Załadunek europalet w transporcie drogowym
Efektywne wykorzystanie przestrzeni ładunkowej jest kluczowe w transporcie drogowym. Standardowa naczepa typu firanka lub plandeka o długości wewnętrznej około 13,6 metra i szerokości wewnętrznej około 2,45-2,48 metra pozwala na załadunek określonej liczby europalet (1200 mm x 800 mm) w jednej warstwie.
Najczęściej spotykane konfiguracje to załadunek 33 europalet. Osiąga się to poprzez ułożenie 11 rzędów po 3 palety, gdzie każda paleta ustawiona jest krótszym bokiem (800 mm) wzdłuż kierunku jazdy, zajmując łącznie szerokość 3 x 800 mm = 2400 mm i długość naczepy 11 x 1200 mm = 13200 mm.
Alternatywnie, możliwy jest załadunek 34 europalet. Taki układ uzyskuje się poprzez rozmieszczenie 17 rzędów po 2 palety, z paletami ustawionymi dłuższym bokiem (1200 mm) wzdłuż kierunku jazdy, co daje szerokość 2 x 1200 mm = 2400 mm i wykorzystuje pełną długość ładunkową 17 x 800 mm = 13600 mm.
Możliwość piętrowania palet zależy od rodzaju i stabilności ładunku, jego wysokości oraz wytrzymałości opakowań, przy jednoczesnym nieprzekraczaniu dopuszczalnej masy całkowitej i wysokości wewnętrznej naczepy. Warto również odnotować, że na standardową naczepę można załadować około 500-600 sztuk pustych, spiętrzonych europalet.
Sprawdź również: Kara za przeładowanie samochodu ciężarowego – kto odpowiada? Przewoźnik czy kierowca?
