Kara za przeładowanie samochodu ciężarowego – kto odpowiada? Przewoźnik czy kierowca?

Przeładowanie samochodu ciężarowego to jeden z najpoważniejszych problemów w transporcie, który generuje nie tylko zagrożenie dla bezpieczeństwa ruchu, ale także dotkliwe konsekwencje finansowe. Kto odpowiada za przeładowanie pojazdu i ponosi odpowiedzialność za przeciążenie – przewoźnik czy kierowca? Jakie kary za przeładowanie mogą zostać nałożone i jakie są skutki prawne? Sprawdź nasz artykuł!

Przeładowanie pojazdu ciężarowego w świetle prawa – definicja i konsekwencje

W polskim porządku prawnym przeciążenie pojazdu reguluje ustawa Prawo o ruchu drogowym. Artykuł 61 tego aktu prawnego stanowi fundament dla zrozumienia istoty naruszenia. Ustawodawca precyzyjnie określa, że rzeczywista masa całkowita pojazdu nie może przekraczać jego dopuszczalnej masy całkowitej (DMC), wartości ściśle określonej w dowodzie rejestracyjnym.

Przeładowanie pojazdu ciężarowego dotyczy nie tylko przekroczenia dopuszczalnej masy całkowitej, ale również przekroczenia dopuszczalnego nacisku na pojedynczą oś pojazdu. Oznacza to, że nawet przy zachowaniu nominalnej masy całkowitej, nieprawidłowe rozmieszczenie ładunku skutkujące nadmiernym obciążeniem jednej z osi jest traktowane jako odrębne i równie poważne naruszenie przepisów.

Oba te parametry podlegają kontroli przez Inspekcję Transportu Drogowego (ITD), która odpowiada za egzekwowanie przepisów dotyczących transportu drogowego.

Sprawdź również: „Inna praca” oraz „Czas gotowości” – kość niezgody między kierowcami, a firmami transportowymi

Skutki przeładowania ciężarówki i wpływ na bezpieczeństwo w transporcie

Kara za przeładowanie samochodu ciężarowego w postaci mandatu lub kary administracyjnej stanowi jedynie część problemów wynikających z eksploatacji przeładowanego pojazdu. Przekroczenie dopuszczalnej masy prowadzi do drastycznie przyspieszonej degradacji infrastruktury drogowej, generując koszty wielokrotnie przewyższające wartość nałożonej sankcji.

Z perspektywy bezpieczeństwa, przeciążony pojazd charakteryzuje się znacznie wydłużoną drogą hamowania oraz pogorszoną sterownością, co w krytycznej sytuacji na drodze może uniemożliwić uniknięcie kolizji. Ponadto, nadmierne obciążenie pojazdu w kluczowych komponentach, takich jak układ hamulcowy, zawieszenie czy opony, prowadzi do ich przedwczesnego zużycia i zwiększa ryzyko awarii.

W skrajnych przypadkach kontrola ITD może zakończyć się unieruchomieniem pojazdu do czasu przeładowania nadmiaru towaru, co generuje dodatkowe koszty logistyczne i poważne opóźnienia w realizacji zlecenia transportowego.

Sprawdź również: Optymalizacja kosztów w firmie transportowej – jak mądrze zmniejszyć koszty firmy?

Kto odpowiada za przeładowanie – przewoźnik czy kierowca?

Odpowiedzialność za przeładowanie pojazdu w pierwszej kolejności ponosi przewoźnik. Podstawę prawną do nałożenia sankcji stanowi ustawa o transporcie drogowym, a szczegółowy wykaz naruszeń wraz z przypisanymi im karami pieniężnymi znajduje się w Załączniku nr 3 do tej ustawy.

Wysokość kary za przeładowanie jest ściśle uzależniona od procentowego stopnia przekroczenia dopuszczalnej masy całkowitej pojazdu oraz od DMC samego pojazdu. Dla pojazdów o DMC powyżej 12 ton kary te mogą oscylować w przedziale od 1 000 zł do nawet 15 000 zł. Przewoźnik, jako profesjonalny uczestnik rynku, ponosi odpowiedzialność za organizację transportu w sposób zgodny z obowiązującymi normami technicznymi i prawnymi. Warto jednak rozróżnić dwie kwestie.

Kara administracyjna za przeładowanie (z ustawy o transporcie drogowym) nakładana jest na przewoźnika na podstawie art. 92a ustawy o transporcie drogowym i szczegółowo określona w Załączniku nr 3 do tej ustawy. Podczas kontroli drogowej suma kar pieniężnych nałożonych na przewoźnika nie może przekroczyć 12 000 zł.

Natomiast kara za przejazd pojazdem nienormatywnym (z Prawa o ruchu drogowym) w sytuacji, w której przeładowanie jest tak znaczne, że rzeczywista masa całkowita lub naciski na osie przekraczają dopuszczalne normy, że pojazd staje się pojazdem nienormatywnym. Jazda takim pojazdem bez wymaganego zezwolenia jest sankcjonowana na podstawie art. 140ab Prawa o ruchu drogowym. I to właśnie tutaj pojawia się kara w wysokości 15 000 zł (za brak zezwolenia kat. V).

Mandat za przeładowanie pojazdu – odpowiedzialność kierowcy

Chociaż kara administracyjna obciąża konto przewoźnika, kierowca nie jest zwolniony z odpowiedzialności. Prowadząc pojazd z naruszeniem art. 61 Prawa o ruchu drogowym, popełnia on wykroczenie drogowe.

Podstawą do ukarania kierowcy jest art. 97 Kodeksu wykroczeń, który sankcjonuje naruszenia przepisów o bezpieczeństwie i porządku w komunikacji. Mandat karny nakładany na kierowcę może sięgnąć kwoty 3000 zł, choć w praktyce, w przypadku popularnych pojazdów dostawczych do 3,5 tony, kary te zazwyczaj mieszczą się w przedziale od 500 do 2000 zł.

Za samo naruszenie norm tonażowych kierowca co do zasady nie otrzymuje punktów karnych, choć teoretycznie istnieje możliwość zakwalifikowania czynu jako stwarzającego zagrożenie dla bezpieczeństwa.

Kto odpowiada za przeciążenie pojazdu w transporcie międzynarodowym?

Polskie prawodawstwo dostrzega, że przyczyna przeładowania często leży poza kabiną ciężarówki. Art. 43 ustawy Prawo przewozowe wprost stanowi, że jeżeli umowa nie stanowi inaczej, czynności ładunkowe należą do obowiązków nadawcy lub odbiorcy.

Podmioty te zobligowane są do wykonania tych czynności w sposób zapewniający zgodność z przepisami o ruchu drogowym i drogach publicznych. Oznacza to, że załadowca ma prawny obowiązek nie dopuścić do przekroczenia DMC czy nacisków na osie. W transporcie międzynarodowym dodatkową warstwę ochrony stanowi Konwencja CMR, której art. 7 nakłada na nadawcę odpowiedzialność za wszelkie koszty i szkody wynikające z niedokładności danych w liście przewozowym, w tym dotyczących masy towaru.

Sprawdź również: Jak wybrać najlepszy system ERP dla transportu i logistyki?

Kiedy ITD może ukarać spedytora i firmę transportową?

Możliwość pociągnięcia do odpowiedzialności finansowej podmiotów innych niż przewoźnik i kierowca nie jest jedynie teorią. Ustawa o drogach publicznych w art. 41d precyzuje, że za przekroczenie dopuszczalnego nacisku na osie karę pieniężną nakłada się na podmiot wykonujący przewóz, lecz również na załadowcę, nadawcę, odbiorcę czy spedytora, jeżeli okoliczności wskazują, że podmiot ten miał wpływ na powstanie naruszenia.

Jeszcze dalej idzie art. 140aa Prawa o ruchu drogowym, który dotyczy przejazdu pojazdem nienormatywnym bez zezwolenia. Przeładowanie ciężarówki, zwłaszcza znaczne, może uczynić pojazd nienormatywnym. W takiej sytuacji ustawa wprost przewiduje możliwość nałożenia kary nie tylko na przewoźnika, ale również na organizatora transportu, załadowcę, nadawcę, spedytora czy odbiorcę, jeśli mieli oni wpływ na naruszenie.

Jest to potężne narzędzie w rękach organów kontrolnych, pozwalające sięgnąć do źródła problemu i zapewnić, że odpowiedzialność za przeciążenie pojazdu ponoszą wszyscy, którzy przyczynili się do naruszenia przepisów dotyczących bezpieczeństwa ruchu drogowego.