Profil Kierowcy Zawodowego (PKZ) – czym jest i jak go uzyskać? Poradnik krok po kroku

Profil Kierowcy Zawodowego (PKZ) stanowi obecnie fundamentalny element systemu kwalifikacji zawodowych dla kierowców w Polsce. Wprowadzony w 2022 roku, nie jest jedynie kolejnym dokumentem administracyjnym, lecz elektronicznym systemem centralizującym kluczowe informacje o uprawnieniach, szkoleniach oraz badaniach lekarskich i psychologicznych każdego kierowcy zawodowego. Posiadanie aktywnego PKZ stało się warunkiem koniecznym do rozpoczęcia jakichkolwiek szkoleń zawodowych, takich jak kwalifikacja wstępna czy szkolenie okresowe, a w konsekwencji – do przystąpienia do egzaminów niezbędnych do uzyskania lub odnowienia obowiązkowego kodu 95 w prawie jazdy.

Profil Kierowcy Zawodowego – podstawy prawne

Profil Kierowcy Zawodowego (PKZ), formalnie wprowadzony przepisami obowiązującymi od 6 kwietnia 2022 roku, stanowi zindywidualizowany, elektroniczny zbiór danych o konkretnym kierowcy wykonującym przewóz drogowy.

Administracja publiczna stworzyła to narzędzie w celu usprawnienia procesu uzyskiwania i odnawiania uprawnień, podniesienia poziomu bezpieczeństwa w ruchu drogowym poprzez rzetelną weryfikację kompetencji, a także skutecznego przeciwdziałania fałszowaniu dokumentacji potwierdzającej kwalifikacje.

Na profilu tym gromadzone są informacje dotyczące odbytych szkoleń, wyników badań lekarskich i psychologicznych oraz uzyskanych świadectw kwalifikacji zawodowej, niezbędnych do uzyskania wpisu kodu 95 w prawie jazdy lub wydania karty kwalifikacji kierowcy.

Regulacje dotyczące PKZ opierają się przede wszystkim na postanowieniach Ustawy o transporcie drogowym oraz Ustawy o kierujących pojazdami. Szczegółowe aspekty jego tworzenia i funkcjonowania precyzuje Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 15 kwietnia 2022 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie wydawania dokumentów stwierdzających uprawnienia do kierowania pojazdami (Dz.U. 2022 poz. 874).

Natomiast powiązanie PKZ z systemem szkoleń i egzaminowania kierowców wykonujących przewóz drogowy określa Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 25 marca 2022 r. w sprawie szkolenia i egzaminowania kierowców wykonujących przewóz drogowy (Dz.U. 2022 poz. 739), wraz z późniejszymi nowelizacjami, jak ta z czerwca 2024 roku (Dz.U. 2024 poz. 857), która wprowadza dalsze uszczegółowienia proceduralne.

Sprawdź również: Ile kosztuje kurs na przewóz rzeczy w 2025 roku?

Gdzie i jak uzyskać Profil Kierowcy Zawodowego (PKZ)?

Rozpoczęcie procesu prowadzącego do uzyskania PKZ wymaga od kierowcy podjęcia kilku kluczowych kroków, rozpoczynających się od zgromadzenia niezbędnej dokumentacji i dopełnienia formalności w odpowiednim urzędzie.

Wymogi wstępne: badania, wniosek o wydanie i wymagane dokumenty

Przed złożeniem wniosku o wydanie PKZ, kierowca musi obligatoryjnie przejść specjalistyczne badania. Należą do nich badanie lekarskie oraz badanie psychologiczne, których celem jest stwierdzenie braku przeciwwskazań zdrowotnych do wykonywania pracy na stanowisku kierowcy zawodowego. Po uzyskaniu pozytywnych orzeczeń, aplikant kompletuje wniosek o wydanie PKZ, dołączając do niego aktualną fotografię o wymiarach 3,5 x 4,5 cm, kserokopię posiadanego prawa jazdy, dokument tożsamości do wglądu oraz wspomniane orzeczenia. W przypadku kierowców odnawiających uprawnienia, którzy nie posiadają jeszcze wpisu kodu 95 w prawie jazdy, konieczne może być również przedstawienie dotychczasowego świadectwa kwalifikacji zawodowej.

Sprawdź również: Giełda transportowa – co to jest i jak z niej korzystać?

Proces aplikacyjny: urząd i ogarnięcie formalności

Organem odpowiedzialnym za wygenerowanie Profilu Kierowcy Zawodowego jest starosta, właściwy ze względu na miejsce zamieszkania kierowcy. W praktyce zadania te realizują wydziały komunikacji w starostwach powiatowych lub urzędach miast na prawach powiatu. Wniosek wraz z załącznikami składa się osobiście w urzędzie.

Choć istnieją systemy teleinformatyczne umożliwiające pewne procedury online, jak Elektroniczna Skrzynka Podawcza PWPW (ESP PWPW) zintegrowana z ePUAP, w kontekście PKZ praktyka urzędnicza często preferuje bezpośredni kontakt, zwłaszcza przy pierwszej aplikacji lub w bardziej skomplikowanych przypadkach. Samo nadanie numeru PKZ jest bezpłatne.

Niemniej, proces ten jest ściśle powiązany z wydaniem lub wymianą prawa jazdy z adnotacją o kodzie 95, co wiąże się z opłatą w wysokości 100 zł (lub 150 zł w przypadku karty kwalifikacji kierowcy).

Czas oczekiwania na numer PKZ jest relatywnie krótki – przy kompletnej dokumentacji i braku konieczności dodatkowej weryfikacji danych, numer może zostać nadany niemal od ręki, standardowo jednak, w przypadku konieczności weryfikacji danych, procedura nie powinna przekroczyć 2 dni roboczych, choć w bardziej złożonych sytuacjach lub przy problemach z systemem CEPiK czas ten może ulec wydłużeniu.

Sprawdź również: Karta kierowcy – jak wyrobić kartę kierowcy? Kompleksowy przewodnik

PKZ jako przepustka do dalszej kwalifikacji: szkolenia i egzaminy

Numer Profilu Kierowcy Zawodowego jest niezbędny do rozpoczęcia każdego rodzaju szkolenia wymaganego do uzyskania lub odnowienia uprawnień w ramach kodu 95. Obejmuje to zarówno kwalifikację wstępną (pełną, przyspieszoną, uzupełniającą), jak i szkolenie okresowe, które kierowcy zawodowi muszą odbywać co pięć lat.

Ośrodek szkolenia, po otrzymaniu od kandydata numeru PKZ, rejestruje go w systemie, odnotowuje postępy w nauce, a po ukończeniu kursu aktualizuje profil o stosowne informacje. Następnie, zaktualizowany PKZ jest wykorzystywany przez Wojewódzkie Ośrodki Ruchu Drogowego (WORD) do rejestracji na egzamin państwowy (w przypadku kwalifikacji wstępnej) oraz do odnotowania jego wyniku.

Sprawdź również: „Inna praca” oraz „Czas gotowości” – kość niezgody między kierowcami, a firmami transportowymi

Zarządzanie ważnością profilu kierowcy zawodowego

Sam numer PKZ, jako indywidualny numer w systemie, nie posiada określonego terminu ważności. Niemniej, dokumenty i uprawnienia, które są w nim odnotowywane – przede wszystkim badania lekarskie i psychologiczne (ważne maksymalnie 5 lat) oraz świadectwo kwalifikacji zawodowej (również ważne 5 lat) – podlegają okresowej weryfikacji i odnowieniu. Każdorazowe przystąpienie do szkolenia okresowego lub innego kursu podnoszącego kwalifikacje inicjuje konieczność wygenerowania nowego numeru PKZ dla tego konkretnego cyklu szkoleniowego.

Sprawdź również: Kod 95 w prawie jazdy – czym jest i jak go zdobyć? Ile kosztuje?

Wprowadzenie profilu kierowcy zawodowego a branża transportowa

Wprowadzenie PKZ przyniosło branży transportowej wymierne korzyści, głównie poprzez ułatwienie pracodawcom weryfikacji rzeczywistych kwalifikacji kierowców oraz ograniczenie obiegu nieautentycznych świadectw.

System ten stanowi krok w kierunku pełnej cyfryzacji dokumentacji zawodowej. Dalszy rozwój systemu jest uzależniony od postępów w modernizacji Centralnej Ewidencji Kierowców (CEK 2.0), która docelowo ma oferować szerszy wachlarz e-usług dla obywateli. Zapowiadane ogólne zmiany w prawie o ruchu drogowym, nie wpływają bezpośrednio na procedurę uzyskiwania PKZ – tworzą one jednak bardziej rygorystyczne otoczenie dla wszystkich uczestników ruchu, w tym kierowców zawodowych.

Sprawdź również: Kara za przeładowanie samochodu ciężarowego – kto odpowiada? Przewoźnik czy kierowca?

Rola PKZ w systemie kwalifikacji zawodowych

Profil Kierowcy Zawodowego stał się integralnym i nieodzownym elementem ścieżki kariery każdego profesjonalnego kierowcy zawodowego w Polsce. PKZ umożliwia rozpoczęcie wszelkich szkoleń zawodowych niezbędnych do uzyskania lub odnowienia uprawnień związanych z kodem 95. Bez aktywnego profilu niemożliwe jest przystąpienie do kwalifikacji wstępnej czy szkolenia okresowego. Zrozumienie jego roli oraz precyzyjne dopełnienie procedur związanych z jego uzyskaniem jest kluczowe dla efektywnego wykonywania tego zawodu. PKZ stanowi fundament współczesnego systemu kwalifikacji kierowców wykonujących przewozy drogowe, zapewniając transparentność i bezpieczeństwo w całej branży transportowej.