Czas pracy kierowcy zawodowego oraz jego aktywność w czasie wykonywania obowiązków służbowych podlegają ścisłej kontroli. Jest to motywowane troską o bezpieczeństwo na drogach publicznych, jak i dbałością o dobro pracowników zatrudnionych w firmach przewozowych. Podstawowym narzędziem służącym do rejestrowania najważniejszych funkcji pojazdów ciężarowych w czasie jest tachograf cyfrowy. Jak działa i kto musi go posiadać? Oto kompendium wiedzy w tym zakresie.
Czym jest tachograf cyfrowy?
Nazwa tachograf wywodzi się od greckich słów oznaczających ,,prędkość” (tachos) oraz ,,pisać” (grapho). Tachograf cyfrowy to urządzenie rejestrujące i zapisujące najważniejsze parametry pojazdu w trakcie jego funkcjonowania, takie jak:
• Pokonany dystans (km),
• Czas jazdy,
• Bieżąca prędkość.
Kierowcy mają również możliwość (a niektórzy i obowiązek) zaznaczania w nim dodatkowych informacji dotyczących swojej aktywności – okresów odpoczynku, faktu przekroczenia granicy między dwoma państwami, czy chociażby miejsca zakończenia okresu pracy.
Zgodnie z obowiązującymi przepisami prawa, tachograf cyfrowy stanowi obligatoryjne wyposażenie pojazdów ciężarowych o masie powyżej 3,5 tony przewożących rzeczy, jak i ludzi powyżej 9 osób, wykorzystywanych w zawodowym przewozie drogowym. Tym samym znajduje się głównie w autobusach, ciężarówkach oraz ciągnikach siodłowych.
Tachograf cyfrowy vs Tachograf analogowy
Tachograf cyfrowy różni się od swojego analogowego poprzednika metodą działania, formą zapisu oraz obsługą. Pierwotnie wykorzystywane były tachografy analogowe, które rejestrowały najważniejsze dane pojazdów na woskowanych tarczach papierowych.
Były one powszechnie stosowane w Europie od 1985 roku, jednak przez podatność na fałszerstwa i upływ czasu sprawiły, że zostały wyparte przez tachografy cyfrowe.
Przepisy dotyczące czasu pracy kierowców zawodowych
Czas pracy kierowców zawodowych jest unormowany przez szereg ustaw i rozporządzeń, najważniejsze z nich to:
• Ustawa z dnia 16 kwietnia 2004 r. o czasie pracy kierowców,
• Rozporządzenie WE nr 561/2006 z dnia 15 marca 2006 r. w sprawie harmonizacji niektórych przepisów socjalnych odnoszących się do transportu drogowego,
• umowa europejska dotycząca pracy załóg pojazdów wykonujących międzynarodowe przewozy drogowe (AETR) z dnia 30 sierpnia 1999 r. ,
• ustawa z dnia 6 września 2001 r. o transporcie drogowym,
• ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy.
Zgodnie z art. 6 ustawy o czasie pracy kierowców, czas pracy kierowcy obejmuje wszystkie czynności związane z wykonywaniem przewozu drogowego. Nie ogranicza się zatem jedynie do prowadzenia pojazdu.
W artykule 11 tejże ustawy wskazana jest generalna zasada, iż czas pracy kierowcy nie może przekraczać 8 godzin na dobę, co później jest wyłączone przez szereg wyjątków. Maksymalny czas jazdy kierowcy przez jeden dzień wynosi teoretycznie 9 godzin. Niestety przepisy dotyczący czasu pracy kierowców zawodowych są dość zawiłe i mogą sprawiać laikom niemałe problemy.
Obsługa tachografu cyfrowego
Sposób obsługi tachografu cyfrowego różni się w zależności od modelu. Podstawowa obsługa jest bardzo prosta. Kierowca powinien umieścić swoją Kartę Kierowcy w czytniku.
Kolejne etapy przypominają już obsługę podstawowych urządzeń elektronicznych – należy wskazać aktualną lokalizację (państwo), wymienić czynności zawodowe poprzedzające uruchomienie tachografu cyfrowego oraz wskazać aktualny status aktywności.
Istotne znaczenie ma również papier służący do wydruków w ramach kontroli odpowiednich służb. Dane zarejestrowane przez tachograf przechowywane są na Karcie Kierowcy oraz w pamięci tachografu.
Kary za przekroczenie czasu pracy kierowcy zawodowego
Taryfikator kar w transporcie jest aktualizowany praktycznie każdego roku, między innymi za sprawą pakietu mobilności. Naruszenia czasu pracy kierowcy mogą dotyczyć dobowych, tygodniowych oraz dwutygodniowych limitów czasu jazdy. Jakie kary są przewidziane?
- Naruszenie dziennego limitu czasu jazdy (powyżej 9 godzin):
• od 15 minut do 60 minut – 50 zł,
• od 61 minut do 120 minut – 150 zł,
• od 121 minut za każdą rozpoczętą godzinę – 200 zł,
• za każdą rozpoczętą godzinę od 13 godzin i 30 minut jazdy bez przerwy – 550 zł - Naruszenie tygodniowego limitu czasu jazdy (powyżej 56 godzin):
• od 30 minut do 240 minut – 150 zł,
• od 241 minut do 9 godzin – 250 zł,
• od 9 godzin do 14 godzin – 350 zł,
• od 14 godzin, za każdą rozpoczętą godzinę – 550 zł. - Przekroczenie maksymalnego dwutygodniowego czasu jazdy (powyżej 90 godzin):
• do 10 godzin – 250 zł,
• od 10 do 15 godzin – 350 zł,
• od 15 godzin do 22 godzin i 30 minut – 550 zł,
• od 22 godzin i 30 minut za każdą rozpoczętą godzinę – 700 zł.
Pendrive do wyłączania tachografu cyfrowego – kary za stosowanie niedozwolonych urządzeń
O ile dane zawarte na tarczach tachografów analogowych były proste do sfałszowania, tak w przypadku tachografów cyfrowych jest to znacznie trudniejsze. Stosowanie urządzeń manipulujących tachografami cyfrowymi zagrożone jest karą grzywny do 10 000 zł, karą pozbawienia wolności a nawet utratą prawa jazdy na 3 miesiące. Sąd może również orzec zakaz wykonywania działalności przewozowych jeśli w proceder zaangażowane są osoby zarządzające firmą.
Tachografy inteligentne drugiej generacji już od 2023 roku
Od 21.08.2023 r. wszystkie nowe samochody ciężarowego posiadały będą Inteligentny tachograf drugiej generacji. Najnowsze urządzenia będą w pełni zdalne (DSRC) i pomogą służbom w egzekwowaniu Pakietu Mobilności. Mają one rejestrować m.in. zdarzenia na przejściach granicznych oraz czas spędzony na załadunkach oraz rozładunkach.
W 2024 roku czeka nas również kolejna nowość – wydłuża się okres przechowywania danych w tachografie z aktualnie obowiązujących 28 dni do aż 56 dni, co zmusi kierowców zawodowych do zakupu kart o większej pojemności.
